Historia tęczowej flagi

Czyli jak amerykański sanitariusz z Wietnamu zmienił świat i swoją flagę

Gilbert Baker mieszka dziś w Nowym Jorku. Ma 64 lata i nadal tworzy flagi. Swój najsłynniejszy projekt, czyli flagę tęczową, wymyślił w San Francisco, gdzie osiedlił się po służbie jako sanitariusz amerykańskiej armii w Wietnamie.

Był początek lat 70-tych kiedy w USA rodził się ruch walki o prawa gejów i lesbijek. Gilbert stał się działaczem tych ruchów. Zgłosił się do oryginalnego zadania. Stał się krawcem i szył flagi, banery oraz transparenty na demonstracje antywojenne i dla kalifornijskich stowarzyszeń LGBT. Był aktywistą, więc na swoje drodze spotkał któregoś dnia Harveya Milka, amerykańskiego polityka, który jako pierwszy mężczyzna otwarcie przyznający się do swojej homoseksualnej orientacji wybrany został do Rady Miasta San Francisco (słynny, nagrodzony Oskarem film Obywatel Milk, jest właśnie o Nim).

Tęczowa flaga pojawiła się po raz pierwszy na paradzie w San Francisco z okazji Dnia Gejowskiej Wolności 25 czerwca 1978 roku. Skąd pomysł na flagę? Niektórzy sugerują, że Gilbert zainspirowany był śpiewem Judy Garland, amerykańskiej aktorki i piosenkarki, gejowskiej ikony tamtych czasów, która zasłynęła utworem “Over the rainbow”, czyli “Ponad tęczą” (link do posłuchania poniżej). Inni twierdzą, że pomysł na flagę wywodzi się z lat 60-tych, kiedy na amerykańskich kampusach uniwersyteckich manifestowano za światowym pokojem trzymając Flagę Ras Ludzkich. Ta flaga składa się z pięciu pasów symbolizujących kolory skóry: od góry do dołu jest czerwony, biały, brązowy, żółty i czarny. Ostatnia teoria mówi o hipisach, wśród których było sporo aktywistów gejowskich, którzy kolorowe paski używali jako ozdoby w różnych sytuacjach.

Wersja, którą na paradzie w San Francisco ujrzał świat składała się z ośmiu kolorów. Każdy z nich miał według Gilberta symbolizować odpowiednio:

ciepły różowy – seksualność
czerwony – pełnię życia
pomarańczowy – ukojenie bólu i cierpień
żółty – światło promieni słońca
zielony – więź z naturą
niebieski turkusowy – sztukę
niebieski indygo – spokój i harmonię
fioletowy – duchowość

Pod koniec listopada 1978 roku ginie burmistrz San Francisco oraz jeden z radnych. Tym radnym jest Harvey Milk (zastrzelił Ich inny radny). Popyt na tęczowe flagi znacznie wzrasta. Firma produkująca flagi, w której Gilbert pracował, by sprostać zamówieniom rezygnuje z koloru różowego. Flaga ma więc 7 pasów. Gilbert protestuje, ale sam też zmienia wersję, bo nie jest w stanie znaleźć odpowiedniej ilości różowego materiału.

Tęczowa flaga zmienia się ponownie w 1979 roku. Powiewa pionowo na latarni przy Market Street w San Francisco, ale środkowy pasek zasłania sama latarnia. Najprostszy sposób na problem okazuje się najlepszy. Znika kolor turkusowy i flaga ma parzystą liczbę kolorów: czerwony, pomarańczowy, żółty, zielony, niebieski i fiolet.

Tęczowa flaga stała się światowym symbolem w 1989 roku. Amerykanin John Stout wygrał wtedy głośny proces z właścicielami mieszkania, które wynajmował. Ci zakazali mu wywieszania tęczowej flagi na balkonie. Sąd uznał, że John może wywieszać tęczowy symbol. Sprawę opisywały media na całym świecie, oczywiście pokazując flagę na balkonie.

Sam Gilbert Baker długo pracował w firmie produkującej banery i flagi. Projektował i wykonywał je na wydarzenia w San Francisco i wszystkie parady LGBT w tym mieście. Ponad to stał się ekspertem od sztandarów. Tworzył je dla władz Chin, Francji, Wenezueli oraz króla Hiszpanii Jana Karola I. Opracował też całą scenografię na konwencje wyborcze Partii Demokratycznej w 1984 roku. W 1994 przeniósł się do Nowego Jorku, gdzie do dziś mieszka i pracuje.

Kilka lat temu producent wódki Absolut zlecił Gilbertowi Bakerowi zaprojektowanie tęczowej butelki, na wzór flagi. Firma chwaląca się wspieraniem różnorodności organizowała także kilka wydarzeń z okazji rocznic stworzenia tęczowego symbolu. Zdjęcia w tym artykule pochodzą z tych imprez.